Paspartu Uygulamaları
Paspartu Nedir?
Paspartu (Fransızca adıyla passe-partout), resim çerçeveleme işleminde kullanılan ağır, kağıt bazlı karton bir malzemedir. Bu karton benzeri malzeme, ona eksiksiz bir görünüm kazandırmak için bir çerçeve ile fotoğrafınız veya sanat eseriniz arasında oturur. Resim çerçeveleme işlemi sırasında paspartu, sanatı camdan ayıran ek koruma görevi de görür.Normal mat levha, üretim sırasında tamponlanmış (pH dengeli) odun hamurundan yapılır. Kartın göbeği ve arkası asitsizdir ancak yüzey kağıdı değildir.
Nerede ve nasıl kullanılır?
Paspartu, iki amaca hizmet eder: birincisi, görüntünün cama temas etmesini önlemek ve ikincisi, görüntüyü çerçevelemek ve görsel çekiciliğini artırmak. Paspartudaki kesik, resmin üzerine gölge düşmesini önlemek için genellikle eğimlidir.
Fonksiyonları
Resim paspartusunun, en dekoratif amaçlı kullanım şekli içine bir slip (fileto) geçilerek kullanılmasıdır. Ek dekorasyon amacıyla çerçeveli artworkün görünümünü zenginleştirmesi amacıyla kullanılan bu sliplerin değişik modellerde renkleri ve hemen hemen her artwork’e uyan bir tasarımı mevcuttur..
Paspartu genellikle katman başına yalnızca bir pencere (açıklık) içermesine rağmen, birden fazla pencere içerebilir ya da hiç pencere içermeyebilir de. Fotoğraf ya da artwork paspartunun üzerine hiç pencere açılmadan da fon şeklinde konabilir.
Tipik olarak paspartu(lar), dikkatlice ve doğru orantılı olarak eşleştirilirse, gözü çerçeveli parçaya veya parçanın belirli bir anahtar unsuruna doğru çekmeye yardımcı olur.
Bununla birlikte, paspartu genellikle sanat eserini en iyi etkiye sahip olacak şekilde tamamlayacak veya öne çıkaracak veya ona müdahale etmeyecek veya onunla rekabet etmeyecek bir şey olarak görülse de (nötr renkli paspaslar genellikle üst düzey sanat galerileri tarafından tercih edilir) sanatçı tarafından sanat eserinin bir parçası olarak görülebilen örnekleri de mevcuttur.
Çoğu paspartu beyaz çekirdek (core), siyah çekirdek veya standart (krem renkli) çekirdek ile mevcuttur.
Bir paspartunun yüzeyine küçük bir metal plaka yapıştırmak da mümkündür. Bu tür plakalar tipik olarak pirinçten yapılır ve çerçeve ahşaptan yapılmışsa resim çerçevesinin kendisine de yapıştırılabilir.
Çoğu paspartu genellikle dikdörtgen şeklinde, dikdörtgen bir açıklığa sahipken, oval çerçevelerle uyumlu olarak tasarlanmış oldukça yaygın oval, oval delikli paspartulara ek olarak, diğer şekillerde (bilgisayarlı kesim) çok sıra dışı paspartu örnekleri de vardır.
Paspartunun en yaygın kesim şekli, her kenar boşluğunun eşit genişlikte kesilmesidir. Ancak bunun yanında asimetrik kullanım şekilleri de mevcuttur ( alt kenar boşluğunun diğer kenar boşluklarına görece daha geniş kesilmesi vb. gibi).
Koruma
Arşivsel veya koruma amaçlı resim çerçeveleme uygulamalarında paspartuların birkaç önemli işlevi vardır:
En önemli işlevlerinden biri, camı çerçevelenen resim veya belgeden ayırmasıdır; bu öncelikle önemlidir, çünkü camın içinde oluşan herhangi bir yoğuşma, (ayrılmazlarsa parçalara ayrılabilir/yırtılabilir/yapışabilir) ve su hasarı, küf veya küfle sonuçlanabilir. Fotoğraflar ayrıca camdan da ayrılmalıdır çünkü fotoğrafların yüzeyine zarar vermek özellikle kolaydır ve hatta orijinal kağıttan ayrılıp ıslaksa cama yapışabilir; bu nedenle, herhangi bir çerçeveye değer bir fotoğraf, camın fotoğrafla doğrudan temas etmeyeceği şekilde çerçevelenmelidir.
Asitsiz (Asidik) ve Asitsiz Paspartular
İki tane ana paspartu malzeme türü vardır: asidik ve “asitsiz” (nötr pH). Eski paspartular (ahşap bazlı kağıt) tipik olarak asidiktir, çünkü asitsiz kağıt son yıllara kadar yaygın olarak bulunamamıştır veya pazarlanmamıştır.
Yeni paspartuların çoğu asitsiz olsa da, asit içeren bazı kağıtlar vardır ve çerçevelenen parçanın istenen ömrü 75-100 yıldan fazlaysa, resim çerçeveleyiciye paspasların asit içeriği hakkında soru sorulmalıdır.Aradaki fark, parçanın uzun vadeli korunması için önemlidir, çünkü asidik paspaslar paspartu yanığına, dışarıdan sergilenen parçanın kendisine sızan kahverengi izlere neden olabilir. Mat yanması bazen parçanın temizlenmesi yoluyla geri döndürülebilirken, parça sulu boya gibi suda çözünür mürekkepler veya boyalarla yapılmışsa temizlik mümkün olmayabilir.
Bu nedenle, parça uzun süre saklanacaksa kullanılan paspasların asitsiz olup olmadığını bilmek önemlidir.Beyaz çekirdekli eski bir matın pH’ını belirlemek için, çekirdeğin (paspartunun kesilmiş olduğu yerde görünür) kahverengimsi veya sararmış olup olmadığına bakın; öyleyse asidiktir. Çekirdek renk değiştirmediyse, pH test cihazı kullanılarak pH belirlenebilir.